جايگاه قرآن درعلوم زمين

مطالب برگرقته از مجموعه اي از تفاسير، كتب و نظريات علمي كه در مورد بعضي مطالب علمي كه در قرآن بطور مستقيم يا غير مستقيم به آنها اشاره شده است و در هر بخشي سعي شده است جنبه علمي مسئله مورد بررسي قرار گيرد و سپس با استناد به آيات قرآني مطلب تشريح شود.

كتاب آسماني قرآن، كه كاملترين كتب در ميان كتابهاي آسماني است از جنبه هاي مختلف مورد بررسي و تفسير قرار گرفته است. متأسفانه بيشتر كارهاي تحقيقي در زمينه اين كتاب آسماني روي مباحث كلامي و توجه به ظاهر آيات بوده است و اگر هم در گذشته به جنبه علمي آيات پرداخته شده است با توجه به كمبود اطلاعات علمي تفاسير غلط و گاه بسيار سبك و سطحي از آيات شده است.

در چند سال اخير با گسترش فناوريهاي اطلاعات، پژوهشهاي قرآني در مراكز حوزوي و دانشگاهي افزايش چشم گيري يافته است كه تا كنون بيش از 60 پايان نامه دكترا و بيش از 1300 پايان نامه كارشناسي ارشد در زمينه موضوعهاي قرآني به رشته تحرير درآمده است. آياتي از قرآن كريم كه به علوم طبيعي پرداخته اند به قول بعضي 800 و بعضي 1000 آيه است كه تفاوت آنها بستگي به نوع بينش مفسر دارد. موضوعات زير را در قرآن مي توان تفسير علمي محسوب كرد: حركت خورشيد و حركات زمين، نيروي جاذبه، لقاح ابرها، زوجيت اشياء، ترتيب مراحل خلقت انسان و جهان و مطالبي در مورد مضرات و فوايد بعضي خوراكيها.البته لازم به ذكر است با پيشرفت علوم هر روز موضوعهاي علمي جديدي قابل تطبيق با آيات كريمه قرآن كشف مي شود و به همين علت در آينده بر موضوعهاي علمي قابل تفسير اضافه خواهد شد. در هر صورت فهم دقيق آيات قرآني نياز به تحقيق و استفاده از تمام جنبه هاي تفسيري دارد و به قول مولانا:

 باده از غيب است كوزه زين جهان                كوزه پيدا باده در، وي بس نهان

بس نهان از ديده نامحرمان                         ليك بر نامحرمان هويدا و عيان

 در ادامه نوشتار به بررسي موضوعات علمي از قرآن پرداخته شده است كه به گونه اي با علوم زمين در ارتباط بوده اند. اين موضوعات به ترتيب ارائه شامل: حركات خورشيد، شكل زمين، حركات زمين، بادها و نقش آنها در بارندگي،اشتقاق قاره ها ، تكامل نيروي جاذبه و در نهايت اسرار آفرينش كوهها مي باشد.

بررسي اجمالي چند موضوع علمي در قرآن

الف) حركات خورشيد

خورشيد داراي حركات وضعي و انتقالي است كه حركت وضعي آن در مدت زماني 25 روز براي نقاط واقع در استواي خورشيد و 30 روز براي نقاط نزديك قطبهاي خورشيدي طول مي كشد كه علت زمان متفاوت حركت چرخشي،حالت توده گازي بودن اين ستاره است كه باعث مي شود سرعت چرخش يكسان نباشد. به عبارتي از استواي خورشيد به سمت عرضهاي بالاتر سرعت چرخش كمتر مي شود.

در حركت انتقالي، خورشيد با سرعت km/s 240 به دور مركز كهكشان راه شيري در حركت است ولي به علت عظمت كهكشان، 200 ميليون سال طول مي كشد تا خورشيد يك بار حول مركز كهكشان بچرخد!

جايگاه حركات خورشيد در آيات قرآني:در قرآن براي خورشيد عبارت ضياء و سراج، يعني روشنايي و براي ماه عبارت منير يعني نور بكار برده شده است يعني از خود نور ندارد. (سوره هاي فرقان آيه61، نوح آيات 15و16، نبأ آيات 12 و13).پژوهشگراني مانند بوريس بوكاي در كتاب مقايسه ميان تورات، انجيل، قرآن و علم، آيات 40 سوره يس و 33 سوره انبياء را دليل حركت انتقالي (مداري) خورشيد مي دانند كه در آنها كلمه فلك به معناي مدار ترجمه شده است.

كه در ذيل ترجمه آيه 40 سوره يس ذكر مي شود: « نه در گردش منظم عالم، خورشيد را شايد كه به ماه برسد و نه شب به روز سبقت گيرد و هر يك بر مدار معيني شناورند».

آيه 42 سوره انبياء، آيه 2 سوره رعد و آيه 33 سوره ابراهيم نيز مربوط به خورشيد و حركات آن مي باشد. افرادي مانند علامه طباطبائي، سيد هبة الدين شهرستاني، طنطاوي در تفسيرالجواهر حركت خورشيد را به سمت مقصدي معين تأييد مي كنند.

ب) كرويت زمين(شكل زمين)

امروزه با گردش ماهواره ها به دور زمين، شكل كروي زمين چنان واقعيت آشكاري است كه مشكل بتوان زماني را تجسم كرد كه شكل و ابعاد زمين به كلي براي بشر ناشناخته بود. حدود 200 سال قبل از ميلاد مسيح دانشمندي به نام « اراتوستن» جغرافي دان و ستاره شناس يوناني (Eratostenes) با استفاده از هندسه ابعاد زمين را محاسبه و شكل كروي آنرا حدس زد.

گر چه شكل زمين بطور كلي كروي است، ولي حركت زمين به دور خود بر روي شكل آن مؤثر مي باشد كه علت آن تأثير نيروي گريز از مركز روي اجسام در حال چرخش است . به همين جهت زمين از شكل كروي خارج شده و بصورت يك « بيضوي پخ» درآمده است كه خيلي نزديك به كره است يعني قطر استوايي آن 12756 كيلومتر و قطر قطبي آن 12714 كيلومتر است.

 موضوع كرويي زمين در آيات قرآني : در آيات  سوره هاي مباركه اعراف 151، زخرف 38، رحمن17، معارج 40 به مسئله كروي بودن زمين اشاره شده است و نيز آيه 19 سوره حجر« والأرضَ مَدَدناها» و زمين راگسترانديم. را بعضي از مفسرين دليل كرويي زمين دانسته اند مانند محمد متولي شعراوي در كتابهاي معجزة القرآن و كتاب المختار من تفسير القرآن الكريم و همينطور آيه 30 سوره نازعات « والأرض بعد ذلك دحاها» و پس از آن زمين را با غلتاندن گسترد را بعضي مفسرين دليل كرويت بودن زمين و نيز خلقت زمين  سپس از آسمانها دانسته اند مانند محمد احمد غمراوي.به عنوان نمونه آيه 17 سوره رحمن جمله « ربُّ الْمَشرِقَينِ و رَبُّ الْمَغْرَبينْ» كه نشانه تعدد مشرق و مغرب است فقط با شكل كروي زمين مناسبت دارد همانطور كه مرحوم آيت ا... خويي در كتاب « بيان» اشاره كرده اند.

 ج) حركات زمين

مسئله حركات زمين از جمله مسائلي است كه ذهن بشر را در گذشته به خود مشغول كرده بود. پرداختن به جنبه تاريخي بررسي حركات زمين باعث اطالة مطلب خواهد شد فقط بايد اشاره كرد دانشمنداني چون ارسطو، بطليميوس، گاليله، كپلر و... روي اين مسئله كار كرده اند و دانسته هاي فعلي ما حاصل تلاش علمي آنهاست. از لحاظ علمي زمين در فضا داراي 5 حركت است:

1)حركت وضعي در مدت 24 ساعت

2) حركت نوساني يا رقص محوري در مدت 26000 سال يكبار

3) حركت انتقالي به دور خورشيد

4) حركت با ساير سيارات منظومه شمسي در جهت ستاره  وُگا با سرعت 5/19 كيلومتر در ثانيه

5) حركت با كهكشان ما و ميلياردها ستاره هاي آن با سرعت 270 كيلومتر در ثانيه.

تأثير حركات زمين : با توجه به وضعيت خاص محور زمين (تمايل برابر5/23)، حركات زمين تأثيرهاي متعددي را در سطح كره زمين بر جاي مي گذارند كه بطور خلاصه بعضي از آنها عبارت است از:

1) انحراف اجسام و پديده هاي متحرك

2) ايجاد و تغيير طول روز و شب در نقاط مختلف سياره

3) ايجاد فصول مختلف در نقاط مختلف كره زمين

4) ايجاد اهله قمر، جزر و مد بعلت تغيير موقعيت ماه، زمين و خورشيد نسبت به هم و اثرات ديگر.
+ نوشته شده در  چهارشنبه ۴ شهریور ۱۳۸۸ساعت 6:39  توسط ق  |