هر کانی متشکل از يک يا چند نوع عنصر است که در طبیعت بهم پیوسته و جامدی متبلور و غیرآلی را به وجود آورده‌اند. به طور كلی می‌توان گفت كه هر كانی بايد دو ويژگی داشته باشد : « جامد » باشد و « طبیعی ». هر كانی دارای ساختار درونی مشخص است که در آن اتمها به نسبت‌های معینی وجود دارند و طبق الگوی هندسی منظمی در کنار هم قرار گرفته‌اند. این نظم اتمی یکی از بارزترین خصوصیت کانی‌ها محسوب می‌شود و در تمام قسمت‌های آنها به طور یکنواخت وجود دارد و اگر تبلور در شرایط ایده آل صورت گرفته باشد ، حاصل آن پدیدار شدن سطوح بلورین کامل خواهد بود. حال اگر چند کانی - از يک نوع يا از انواع مختلف - با هم تركيب شوند ، همان گونه كه گفته شد سنگ به وجود می‌آيد.

 

شناسایی کانی‌ها به کمک خواص فیزیکی

   هر کانی علاوه بر داشتن ساختار درونی معین ، از ترکیب شیمایی مشخص برخوردار است ، که فقط در محدوده معینی تغییر می‌کند؛ بنابراین هر کانی دارای خواص فیزیکی ویژه‌ای است. بیشتر خواص فیزیکی به نحو بارزی ثابت هستند. ساختمان بلورین کانی قابل جانشینشدن توسط اتمهای اصلی هستند و از این نظر به آجرهایی از جنس‌های مختلف می‌ماند که اندازه‌های تقریبا نزدیک هم دارند. بنابراین می‌توانند بدون تغییر شکل خارجی دیـــوار ، در جــای همدیگــر قرار گیــرند؛ به ايــــن جانشینــی «محلول جامد» یا « ایزومورفیسم» می‌گویند. کانی در این حالت درای ساختمان بلورین ثابت اما ترکیبی است ، که در محدوده معینی تغییر می‌کند و بعضی از خواص آن قابل تغییر است.

مهم ترین خواص فیزیکی و روشهای شناسايی كانیها :

   1- شكل بلور

   ۲- سختی

   ۳- رنگ كانی

   ۴- رنگ شعله

   ۵- واكنش پذيری

   ۶- جلای مرواریدی

   ۷- زاويه شكستگی كانی

چند نوع کانی

   کوارتز : یکی از فراوانترین کانی‌های پوسته زمین است ، که جزء اصلی بسیاری از انواع سنگ‌ها (آذرين ، رسوبی ، و دگرگونی) می‌باشد. خوشه‌ی بلورهای کوارتز معمولا به صورت گروه‌هایی از منشورهای باریک شش وجهی - با نوک هرمی - تشکیل می‌دهند. كوارتز يک كانی تقريبا بی‌رنگ و شفاف است.

   فلنیت : يک سنگ آتشزنه و به رنگ صدفی است.

   آگات : نوعی کالسدونی است ، که به علت تناوب رسوب‌گذاری لایه‌های رنگی وجود دارد.

   فلدسپات‌ها :  سیلیکات‌هایی از پتاسیم و سدیم و کلسیم بوده و از نظر خواص فیزیکی و شکل ظاهری بسیار شبیه هم هستند. فلدسپات‌ها را به دو زیر گروه پلاژیوکلاز (فلدسپات‌های منيزيم دار) و ارتوكلاز (فلدسپات‌های پتاسیمدار) تقسیم می‌كنند. رنگ پلاژيوكلازها سفيد تا خاكستری كمرنگ و رنگ ارتوكلازها كرم روشن تا صورتی است.

   بیوتیت‌ها : یکی از انواع میکاها هستند كه دارای رخ کامل و جلای مرواریدی شیشه‌ای هستند. همچنین ورقه‌های جدا شده ، دارای قابلیت انعطاف هستند و رفتاری لاستیکی دارند. اين نوع كانی‌ها سختی کمی دارند.

   تالک : یک کانی ثانویه است؛ بدین معنی که در نتیجه دگرسانی کانی‌های سیلیکانی منیزیمدار (مثل اولیوین و پيروکسن و آمفیبول) تشکیل می‌شود.

تفاوت سنگ با خاک

  سنگ به موادی از پوسته‌ی زمين اطلاق می‌شود که از تركيب یک یا چند نوع کانی ، درست شده است ؛ اما خاک توده‌ای از ذرات با دانه‌های منفصل یا دارای پیوند سست است که بر اثر هوازدگی سنگ‌ها برجای مانده است. البته در مهندسی و کارهای ساختمانی « قابلیت حفاری مصالح زمین شناسی » به عنوان شاخصی در طبقه‌بندی اين گونه مواد به دو گروه سنگ و خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

+ نوشته شده در  پنجشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ساعت 9:53  توسط ق  |