درباره اینکه اسم تهران از کجا آمده، نظرات متفاوتی بیان شده است که به هفت مورد از مشهورترین آنها می‌پردازیم:
1- ته+ران= پایین+ دامنه
در کتاب تهران قدیم نوشته جعفر شهری، دلیل انتخاب این اسم را برای شهر تهران اینگونه بیان کرده است که منطقه تهران در پایین دامنه کوه‌های البرز قرار گرفته است و به همین ترتیب شمران نیز به مهنای بالای دامنه به نقاط بالاتر این شهر اتلاق می شود.
2- ته+ران= زیر+راننده
از نوسته های مرحوم سعید نفیسی چنین بر می آید که مردم این ناحیه برای پناه بردن از جنگ و حمله متجاوزان به زیر زمین پناه می بردند. یا به عبارتی دیگر در این مواقع به ته می راندند.
3- ته+ران= گرم+ مکان
مرحوم کسروی در مورد وجه نامگذاری تهران چنین عقیده دارد که کلمه تهران از دو بخش تشکیل شده ته و ران که ته در زبان های بسیار کهن به معنای «گرم» بوده است و ران نیز به معنای مکان است او تهران را مکان گرم و شمی + ران را مکان سرد معنا کرده است. البته مرحوم کریمان نیز همین عقیده را دارد ولی با این تفاوت که ابتدا نام گِهران بوده و پس از معرب شدن به تهران تبدیل شده.
4- تیر+ان= عطارد+ان(الحاقی منسوب)
در فرهنگ نظام، تهران واژه‌ای فارسی ذکر شده و دلیل نامگذاری آن را منسوب به عطارد(تیر) یا شخصی که این مکان را آباد کرده به نام تیرداد ذکر می کند و الف و نون آخر کلمه تیران را معادل کلمه آباد کنونی می داند. مانند علی آباد و...
5- طهیر+ان=زیبایی+ان جمع
در نوشته‌های حسین قلی خان ایلخانی که مدتی در ری و شمیرانات نزد شاه بوده است آمده: بدرستی که این نام(طهران) برازنده این مردم طهیرالچهره می‌باشد مردم این دیار جامه پاکیزه بر تن دارند و آب و هوای خوب مصرف می‌کنند لحن آنان زیبا و سرشار از آداب می‌باشد... و به این صورت نام این دیار را از سال های قدیم طهیران و پس از چندی جهت سهولت در بیان طهران نامیدند.
6- طهران=طاهران= طاهریان
طمهرالزمان نوبان صاحب نظر در ریشه نام شهرها و روستاها می گوید : برخی گفته اند در گذشته دور تیره ای از خاندان طاهری خراسان در اینجا زندگی می‌کردند . از این رو به این شهر « طاهِران » گفتند.
7- تیقرا+ ان= دلیر شدن+پسوند صفت فاعلی
به نظر اتمولوژیستها، واژه ی «تیقران» که امروزه بصورت «تهران» استعمال می شود از ریشه فعلی مصدر تورکی «تیقراماق» به معنی دلیر شدن و جلد شدن ساخته شده است. تیقران واژه ای مرکب (صفت فاعلی) می باشد که از ریشه فعلی "تیقرا" به اضافه ی پسوند "ان" ساخته شده است. پسوند "ان" در زبان تورکی هنگام اضافه شدن به ریشه فعلی صفت فاعلی می سازد. مثل: ساتان (فروشنده) و چالان (نوازنده)
اما قوی ترین دلیل را دکتر رحیم مشیری می فرمودند که تهران به معنی گرمسیر در برابر شمیران به معنی سردسیر می باشد که بیانگر منطقه ییلاق [ شمیران] و قشلاق [تهران] برای عشایر بوده است.
+ نوشته شده در پنجشنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۰ساعت 19:27 توسط ق
|
